Dysplazja stawu biodrowego oznacza niedorozwój panewki tego stawu. Przy zbyt płytkiej panewce głowa kości udowej ma słabe osadzenie i może przesuwać się do boku i ku górze. Daje to obraz niedopasowania powierzchni stawowych.
Nierozpoznana i nieleczona w porę dysplazja powoduje ograniczenie ruchomości stawu i jest powodem utykania u dzieci, zaś u dorosłych przekształca się w zmiany zwyrodnieniowe biodra. Dysplazja rozwija się już w życiu płodowym w czasie ciąży. Czynnikami sprzyjającymi jest pierwsza ciąża, nieprawidłowe ułożenie płodu, tzw. miednicowe a także obciążenie genetyczne. Częściej mamy do czynienia z dysplazją, gdy jedno z rodziców miało tę przypadłość lub jedno z rodzeństwa.
Prawidłowa i wczesna diagnoza, a co za tym idzie, leczenie dysplazji, umożliwia jej szybkie wyleczenie i umożliwienie dalszego, już prawidłowego, rozwoju.
Warto również wiedzieć, że do dysplazji może doprowadzić również nieprawidłowa pielęgnacja niemowlęcia, taka jak zawijanie kończyn dolnych noworodków i niemowląt w wyproście a nie w pozycji „na żabkę”, noszenie tyłem do siebie, układanie dzieci wyłącznie na boczku.
Dziewczynki są pięć razy bardziej narażone na dysplazję niż chłopcy!
Każde nowo narodzone dziecko powinno być objęte badaniami ortopedycznymi i sonograficznymi (USG). Najkorzystniej jest by pierwsze badanie było wykonane w ciągu pierwszych trzech tygodni życia. Często badanie palpacyjne wymaga podparcia się badaniem USG. Zaleca się układanie dziecka na brzuszku w pozycji żabki lub noszenie przodem do siebie na rekach w pozycji rozkrocznej, tak aby dziecko obejmowało nóżkami brzuch osoby noszącej.
Zdarza się, że u dzieci, u których badanie usg po porodzie wykazywało prawidłową budowę stawów biodrowych, w 6-8 miesiącu życia następuje zahamowanie rozwoju panewki biodrowej. Dzieje się tak zazwyczaj wtedy, gdy jest nieprawidłowa pielęgnacja i brak powtórnej kontroli ortopedycznej i sonograficznej stawów biodrowych.
Idealny model opieki ortopedycznej nad niemowlęciem powinien wyglądać następująco:
- pierwsze badanie ortopedyczne i sonograficzne przeprowadzone w pierwszych trzech tygodniach życia
- jeśli staw biodrowy jest zdrowy, zalecenie kontrolnego badania w 3-4 miesiącu życia, następnie w 6-7 oraz w okolicach 12 miesiąca życia
- jeśli staw wykazuje oznaki dysplazji lub została stwierdzona dysplazja, częstotliwość spotkań ustala lekarz ortopeda, nie rzadziej niż co 4-6 tygodni.
Leczenie dysplazji stawów biodrowych
- należy kłaść dziecko w pozycji zgięciowo – odwiedzeniowej, czyli w pozycji na żabkę (dziecko leży na brzuszku lub trzymane jest a rękach, a nóżki ustawione są w odwiedzeniu od bioder i w zgięciu)
- stosowanie majtek ortopedycznych lub innego rodzaju zaopatrzenia ortopedycznego zaleconego przez ortopedę.
- noszenie w chustach wiązanych w określonych pozycjach
Bardzo ważne jest stosowanie się do wszelkich zaleceń ortopedów. Niestety zdarza się, ze rodzice chcąc pozornie ulżyć dziecku nie zakładają zaleconych rozwórek lub nie układają w pozycji żabki. Grozi to w przyszłości rozwojem wtórnej dysplazji, utykaniem i narażeniem na zwichnięcie stawu a to może doprowadzić do konieczności leczenia operacyjnego. Nie doleczona dysplazja stawu biodrowego może dać pierwsze objawy dopiero w życiu dorosłym np. po rajdzie pieszym w wieku szkolnym (przeciążenie stawu) lub nawet w wieku 40-50 daje początek tzw. coxartrozie czyli zmianom zwyrodnieniowym stawu. Są to potencjalni kandydaci do endoprotez stawu biodrowego.
Jak dbać o zdrowe stawy niemowląt
- podczas przewijania nie wolno podciągać dziecka do góry z nóżki, należy włożyć rękę pod pupę by wymienić pieluszkę.
- podczas noszenia niemowlęcia należy pilnować, by jego nóżki były zgięte i odwiedzione na boki
- nie wolno prostować nóżek na siłę, niech będą zgięte i rozłożone na boki, nie zawijać dziecka w becik czy rożek „na mumię”
- ubierać dziecko w luźne śpioszki i pajacyki, które nie krępują ruchów nóżek
- nie przyspieszać nauki chodzenia, unikać używania chodzika.