Fundacja DKMS już po raz trzeci ogłasza październik Miesiącem Świadomości Idei Dawstwa Szpiku. Celem tego projektu jest zwrócenie uwagi społeczeństwa na ideę dawstwa, edukację, a także pokazanie, jak ważną rolę odgrywają Dawcy szpiku w procesie walki z nowotworami krwi. Jakie pytania i zagadnienia najczęściej interesują osoby, które rozważają rejestrację w bazie Dawców szpiku Fundacji DKMS?
Czy szpik pobiera się z kręgosłupa?
To największy mit związany z dawstwem szpiku, który niestety wciąż – choć już w mniejszym stopniu – funkcjonuje w świadomości części społeczeństwa. A odpowiedź na to pytanie jest prosta – szpiku oczywiście nie pobiera się z kręgosłupa! Transplantolodzy stosują w tym celu jedną z dwóch metod: pobranie szpiku z talerza kości biodrowej lub krwiotwórczych komórek macierzystych z krwi obwodowej – żadna z metod nie ma nic wspólnego z kręgosłupem. O tym, która z nich zostanie zastosowana w przypadku konkretnego Dawcy, zawsze decyduje lekarz prowadzący Pacjenta, uwzględniając jego stan zdrowia oraz chorobę.
Jak wygląda pobranie szpiku?
Osoby myślące o zarejestrowaniu się, jako potencjalny Dawca szpiku, najczęściej szukają szczegółowych informacji o metodach pobrania szpiku. Pierwszą z nich, stosowaną częściej, bo aż w 80% przypadków, jest tzw. afereza, czyli pobranie krwiotwórczych komórek macierzystych z krwi obwodowej Dawcy. Zabieg przypomina oddawanie płytek krwi w centrum krwiodawstwa, trwa ok. 4-5 godzin. Od Dawcy pobrany zostaje tylko nadmiar krwiotwórczych komórek, powstałych w wyniku działania czynnika wzrostu. Preparat podawany jest Dawcy przez 4 dni przed donacją po to, aby nadmiar komórek przemieścił się ze szpiku do krwi obwodowej. Po donacji Dawca od razu może wrócić do domu, ponieważ procedura nie wymaga hospitalizacji.
Drugą metodą, stosowaną u 20% Dawców, jest pobranie szpiku z talerza kości biodrowej – nie z kręgosłupa! Zabieg odbywa się w znieczuleniu ogólnym i trwa do 60 minut. Dwóch lekarzy, w tym samym czasie, pobiera szpik bezpośrednio z kości. W czasie zabiegu Dawca jest w znieczuleniu ogólnym, więc nie czuje bólu. Po wybudzeniu mogą pojawić się ewentualne dolegliwości związane ze znieczuleniem np. senność, mdłości, chrypka i ból gardła (związane z obecnością rurki intubacyjnej). Po pobraniu Dawca może przez parę dni, w okolicy wkłucia, odczuwać ból podobny do lekkiego stłuczenia. Dawca, na czas całej procedury, pozostaje w szpitalu przez dwa dni. Warto podkreślić, że szpik regeneruje się w przeciągu 2-3 tygodni, więc organizm Dawcy bardzo szybko wraca do stanu sprzed pobrania. A Dawca na czas swojej absencji w pracy zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia.
Kim jest „bliźniak genetyczny”?
„Bliźniakiem genetycznym” nazywa się osobę, której antygeny zgodności tkankowej są takie same, jak nasze własne. Żeby można było wykonać przeszczepienie naszych komórek choremu najlepiej, aby była pełna zgodność, czyli 10/10, w wyjątkowych sytuacjach – 9/10, a bardzo rzadko 8/10. Im wyższa zgodność, tym większa szansa na to, że Pacjent wyzdrowieje. Trzeba mieć świadomość, że znalezienie zgodnego Dawcy dla chorego jest bardzo trudne, a szansa na to wynosi 1: 20 000 lub nawet 1: kilku milionów w sytuacji, gdy Pacjent ma rzadki genotyp. Dlatego właśnie pomimo ponad 1,7 miliona Dawców, zarejestrowanych w Polsce, nie zawsze udaje znaleźć się zgodnego Dawcę dla chorego.
Kto może zostać Dawcą?
To drugie najczęściej zadawane pytanie, w kontekście dawstwa szpiku. Potencjalnym Dawcą szpiku może zostać każdy zdrowy człowiek, w wieku 18-55 lat, ważący nie mniej niż 50 kg, ale też bez znaczącej nadwagi. Nie każdy jednak będzie mógł dołączyć do bazy, ponieważ niektóre choroby wykluczają z zostania Dawcą szpiku. Należą do nich m.in. takie schorzenia, jak: cukrzyca, nadczynność tarczycy, wirusowe zapalenie wątroby typu B i C, astma, niektóre choroby autoimmunologiczne czy choroby nowotworowe. W przypadku, gdy nie jesteśmy pewni, czy nasze schorzenie pozwala na dołączenie do bazy Dawców szpiku, wówczas warto skonsultować tę kwestię z lekarzem lub skontaktować się z Fundacją DKMS, która udzieli odpowiedzi.
Czy na pewno zostanę Dawcą?
Często potencjalni Dawcy szpiku myślą, że rejestracja do bazy Fundacji DKMS jest równoznaczna z tym, że niezwłocznie po niej otrzymają telefon z informacją, że ich „bliźniak genetyczny” potrzebuje pomocy. W rzeczywistości może okazać się, że taka wiadomość nie nadejdzie przez kilka lub kilkanaście lat. Mogą też nigdy nie zostać poproszeni o pomoc. To wbrew pozorom dobra informacja, bo oznacza, że bliźniak genetyczny jest zdrowy! Jak pokazują statystyki Fundacji DKMS, w ciągu 10 lat od rejestracji maksymalnie 5 na 100 zarejestrowanych osób zostanie Dawcą faktycznym.
Decyzja o zarejestrowaniu się, jako potencjalny Dawca szpiku, powinna zostać podjęta świadomie, dlatego cieszy nas, że osoby zainteresowane dołączeniem do bazy Fundacji DKMS zadają pytania – i szukają na nie rzetelnych odpowiedzi. Dlatego właśnie ustanowiony został Miesiąc Świadomości Idei Dawstwa Szpiku i powstał projekt „Naszpikuj Się Wiedzą”, za pomocą których przekazujemy wiedzę. Działania edukacyjne Fundacji DKMS podejmowane są z myślą o społeczeństwie, bo zależy nam na tym, żeby każdy, kto chciałby dowiedzieć się więcej o idei dawstwa, miał dostęp do wiedzy – zarówno „online”, jak i „offline” – stąd liczne akcje, kampanie edukacyjne, dni Dawcy czy właśnie Miesiąc Świadomości Idei Dawstwa Szpiku. Serdecznie zachęcamy Państwa do śledzenia w październiku naszych Social Mediów, ponieważ codziennie będziemy dostarczać solidną dawkę wiedzy – w przystępnej formie.
Magdalena Przysłupska, rzecznik prasowy Fundacji DKMS.