Ostatnio temat glutenu stał się bardzo popularny w mediach i internecie. Modna stała się dieta bezglutenowa, a stosujące ją osoby zachwalają ją jako najzdrowszą z możliwych i wskazaną dla każdego. Zanim jednak zdecydujemy się na tak drastyczny krok w odżywianiu, jakim jest wykluczenie ze swojej diety wszystkich produktów zawierających gluten, warto dowiedzieć się, czym on tak w ogóle jest i czy naprawdę jest tak szkodliwy, jak przekonują jego przeciwnicy.
Czym jest gluten?
Gluten jest mieszaniną dwóch białek roślinnych, gluteniny i gliadyny. Występuje w niektórych zbożach, w tym w popularnie stosowanej pszenicy, ale również w życie i jęczmieniu. Właśnie dzięki glutenowi wyrabiane ciasto ma ciągliwą, elastyczną konsystencję, a pieczywo porowatą strukturę po upieczeniu. Czasami gluten można spotkać również w innych produktach spożywczych, takich jak słodycze i przetwory mięsne, a także w niektórych lekach. Gluten jest substancją całkowicie naturalną i nieszkodliwą dla przeciętnego, zdrowego człowieka, dlatego nie ma potrzeby wyłączać go z diety. Problem zaczyna się wtedy, gdy u danej osoby zdiagnozowana zostaje nietolerancja glutenu, zwana także celiakią, lub alergia na gluten.
Celiakia i alergia na gluten – czym się różnią?
Alergia na gluten i celiakia to pojęcia często mylone, mimo że odnoszą się do dwóch różnych dolegliwości. Zasadnicza różnica pomiędzy nimi polega na tym, że celiakia jest chorobą autoimmunologiczną, trwającą przez całe życie. Choroba ta wywołuje stany zapalne jelita cienkiego, a z czasem może prowadzić do uszkodzenia kosmków jelitowych i poważnych zaburzeń wchłaniania. Jedynym sposobem na zwalczenie jej objawów jest restrykcyjne trzymanie się diety bezglutenowej przez resztę życia. Na celiakię choruję około 1% populacji. W przypadku alergii na gluten objawy zwykle nie są niebezpieczne dla życia chorego i mogą zmniejszać swoje nasilenie lub też całkowicie ustąpić. W łagodniejszych przypadkach stosowanie diety bezglutenowej może być rozwiązaniem stosowanym jedynie czasowo w przypadku zaostrzenia objawów. Na alergię na gluten cierpi około 10-25% populacji.
Symptomy obu tych schorzeń są bardzo podobne, a jedynym czynnikiem, która wyklucza alergię i pozwala zdiagnozować celiakię, jest brak podwyższonego poziomu przeciwciał IgE. Ostatnio zaczęto również obserwować objawy zbliżone do tych charakterystycznych dla celiakii lub alergii u osób, u których oba te schorzenia wykluczono. Taką dolegliwość określa się mianem nadwrażliwości na gluten. We wszystkich przypadkach objawy obejmują bóle brzucha, biegunki, wzdęcia i inne problemy ze strony układu pokarmowego. W alergii może dodatkowo pojawić się wysypka lub pokrzywka, a także wodnisty katar, zmiany skórne o typie atopowego zapalenia skóry, a nawet wstrząs anafilaktyczny.
Jak sobie radzić z nietolerancją glutenu?
Właściwie jedynym sposobem na złagodzenie przykrych, niepożądanych objawów związanych z alergią na gluten lub jego nietolerancją jest wykluczenie go ze swojej codziennej diety. Na szczęście na rynku mnóstwo jest bezglutenowych zamienników popularnych produktów spożywczych. Pszenicę oraz produkty z niej zrobione można z łatwością zastąpić innymi zbożami, takimi jak ryż, kukurydza, gryka, proso czy amarantus.
Warto również zawczasu wykonać predykcyjne badanie genetyczne, które pomoże ustalić, czy w naszym przypadku istnieje ryzyko wystąpienia nietolerancji tego składnika pokarmowego. Badania tego typu, określające genetyczne predyspozycje nie tylko w zakresie nietolerancji pokarmowych, ale również wielu innych genetycznie warunkowanych dolegliwości i cech, przeprowadza na przykład firma GeneticLab. Polegają one na analizie laboratoryjnej materiału genetycznego uzyskanego z samodzielnie pobranej przez pacjenta próbki śliny. Dzięki takiemu badaniu łatwiej będzie podejmować świadome decyzje dotyczące swojej codziennej diety i powstrzymać ujawnienie się niepożądanych objawów.
