Rozwój społeczny i emocjonalny dziecka we wczesnym okresie ma ogromne znaczenie dla jego przyszłych interakcji i funkcjonowania w społeczeństwie. Dlatego bardzo ważne jest, by nie zaniedbać tego etapu i właściwie pokierować rozwojem małego człowieka.
Jak przebiega rozwój społeczny i emocjonalny dziecka?
Rozwój społeczny i emocjonalny dziecka szczególnie intensywnie przebiega w ciągu pierwszych lat życia. Pierwsze kilkanaście miesięcy to nauka podstawowych kwestii związanych z relacjami interpersonalnymi. Dziecko uczy się między innymi prawidłowych interakcji z otoczeniem i tego, w jaki sposób jego zachowanie wpływa na zachowanie innych osób. To czas poznawania świata i uczenia się, jak odróżniać bliskich od obcych ludzi oraz w jaki sposób reagować i tworzyć relacje.
W wieku kilkunastu miesięcy dziecko ma coraz większą świadomość samego siebie, własnego „ja” i tego, że może posiadać na własność pewne rzeczy, a także – w pewnym sensie – osoby. Nie dzieli się już tak chętnie jak wcześniej zabawkami, może też pojawić się zazdrość o mamę, tatę czy innego opiekuna.
Rozwój społeczny i emocjonalny dziecka w pierwszym roku życia nabiera przyspieszenia. Dziecko próbuje określić własną przestrzeń i wyrazić własne potrzeby. Potrzebuje wolności i przyzwolenia na poznawanie otoczenia, jednak jego próby i doświadczenia powinny być w nienarzucający się sposób kontrolowane przez opiekuna. Innymi słowy, dziecko musi czuć się i być bezpieczne, nie wolno jednak ograniczać jego wolności zbyt surowymi zakazami. Należy dać dziecku maksimum swobody w poznawaniu nowego dlań otoczenia, ale w taki sposób, by nie zrobiło sobie ono krzywdy.
Dziecko musi też w tym wieku nauczyć się, które jego zachowania są akceptowane, a na które nie ma społecznego przyzwolenia. Sposobów na pokazanie tego dziecku jest wiele – należy przy tym przede wszystkim pamiętać, że krzykiem i nakazami nie osiągniemy oczekiwanego efektu. Lepiej jest uczyć dziecko, dając mu spokojny, wyważony przykład własnego zachowania. Dziecko powinno nauczyć się kontrolować własne zachowanie i emocje.
Rozwój społeczny i emocjonalny dziecka a regresja
Niektóre dzieci w wieku około 16 miesięcy po jakimś nieprzyjemnym zdarzeniu lub w stresującej dla nich sytuacji (na przykład, gdy w domu pojawi się młodsze rodzeństwo) cofa się poniekąd w rozwoju i ponownie zaczyna domagać się matczynej piersi lub butelki ze smoczkiem. Takie zjawisko nazywa się regresją i nie jest ono powodem do niepokoju, o ile nie przeciąga się nadmiernie w czasie.
Jak wspomagać rozwój społeczny i emocjonalny dziecka?
Dziecko, by prawidłowo się rozwijać, potrzebuje bezpiecznej przestrzeni, bodźców oraz czynników utrzymujących je w dobrej kondycji i zdrowiu, przede wszystkim zdrowego odżywiania i odpowiedniej dawki odpoczynku i snu. Bezpieczna przestrzeń to w pierwszej kolejności troska i opieka sprawowana nad dzieckiem. Rozsądna opieka polega na dawaniu dziecku maksimum swobody w eksploracji świata przy jednoczesnym minimum ryzyka, że dziecko zrobi sobie przy tej okazji krzywdę.
Bodźce sensoryczne są niezwykle ważne w rozwoju dziecka, jednak dla jego rozwoju społecznego i emocjonalnego istotne są także sytuacje społeczne, pozwalające maluchowi na poznanie różnych typów ludzi i okoliczności. Dobrze jest zabierać dziecko na plac zabaw, gdzie może spotkać rówieśników, na rodzinne przyjęcia, do znajomych, do sklepu. Dziecko uczy się wówczas, że świat jest różnorodny oraz że jego zachowania mają określony oddźwięk w otoczeniu. Można tez organizować zabawy dla dzieci, zabierać je do zoo i innych miejsc, w których mają okazję poznać nie tylko świat, ale także własne reakcje i ich skutki.
Jeśli chodzi o odżywianie, to należy pamiętać, że do prawidłowego rozwoju dziecka, zwłaszcza jego funkcji poznawczych, niezbędne są określone składniki, takie jak żelazo, wapń, cynk, witamina D i inne witaminy oraz kwasy omega. W pierwszym roku życia dziecko zazwyczaj uczone jest jedzenia stałych pokarmów, spożywa też mleko modyfikowane (tak zwane mleko następne). Trzeba zadbać, żeby w codziennej diecie nie zabrakło wszystkich potrzebnych mikroelementów, tak by rozwój społeczny i emocjonalny dziecka przebiegał w sposób niezakłócony niedoborem witamin czy soli mineralnych.
Bibliografia
Rozporządzenie Komisji (UE) nr 957/2010 z 22.10.2010.
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 983/2009 z 21.10.2009.
https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/prawidlowyrozwoj/rozwojspoleczny.html – data dostępu: 24.05.2019.
