Ciąża to okres, w którym kobieta powinna szczególnie zadbać o swoje zdrowie, a tym samym również o zdrowie swojego dziecka. Najważniejszym aspektem jest w tym przypadku prawidłowa, zbilansowana dieta. Dostarczane do organizmu kobiety w odpowiednich ilościach najważniejsze składniki odżywcze zapewnią prawidłowy rozwój płodu.
Każda kobieta w okresie ciąży powinna dokładnie zastanowić się nad spożywanymi produktami. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, czy:
- produkty wchodzące do jadłospisu są na pewno zdrowe,
- wraz z dietą dostarczane są do organizmu wszystkie niezbędne mikroelementy,
- codzienna dieta w pełni zaspokaja zapotrzebowanie kaloryczne organizmu.
Odpowiedzi na powyższe pytania mogą być problematyczne. Ze względu na rozwój medycyny zmieniają się również zalecania lekarzy i dietetyków w zakresie proporcji składników niezbędnych dla optymalnego zaspokojenia zwiększonych potrzeb organizmu matki.
Witaminy i mikroelementy
O jakich więc składnikach odżywczych powinna pamiętać każda kobieta w ciąży. W jakich proporcjach należy je dostarczać do organizmu, aby zapewnić prawidłowy rozwój dziecka? W poniższej tabeli znajduje się zestawienie witamin i mikroelementów, w przypadku których udowodniono pozytywny wpływ na zdrowie kobiet w ciąży i karmiących piersią. Tym samym wskazane składniki powinny stanowić podstawę każdej zbilansowanej diety zalecanej aż do zakończenia okresu laktacji.
| Witaminy i mikroelementy | Rola składnika w ciąży i w okresie karmienia | Zalecana dawka; suplementacja |
|---|---|---|
| Kwasy tłuszczowe DHA | Istotny składnik błony komórek nerwowych – wpływa na rozwój układu nerwowego (funkcjonowanie psychomotoryczne i prawidłowe widzenie). Zmniejsza ryzyko przedwczesnego porodu, cukrzycy typu 1 i alergii u dziecka oraz choroby nadciśnieniowej w wieku dorosłym; zmniejsza ryzyko depresji poporodowej u matki | Dobowe zapotrzebowanie w ciąży i podczas karmienia piersią wynosi 600 mg; z uwagi na niskie spożycie ryb w Polsce zalecana jest suplementacja dawką 600 mg, a przy dużych niedoborach: 1000 mg |
| Kwas foliowy | Rozwój układu nerwowego (zapobieganie wadom cewy nerwowej) | Konieczna suplementacja na poziomie 400 μg dziennie od co najmniej 6 tyg. przed zajściem w ciążę do końca pierwszego trymestru ciąży |
| Witamina D3 | Reguluje ekspresję ponad 200 genów: wpływa na odporność organizmu (modulując jego pracę), podziały komórek (różnicowanie) oraz przyswajanie wapnia i budowę kości (zapobiega osteoporozie) | Zalecana suplementacja w okresie prekoncepcyjnym oraz w ciąży i podczas laktacji: 2000 j.m. (50 μg) na dobę, niezależnie od ekspozycji na słońce w sezonie letnim (nowe dane wskazują na zasadność suplementacji wyższymi dawkami niż dotychczas stosowane) |
| Żelazo | Przeciwdziałanie niedokrwistości u matki i dziecka | Zalecana suplementacja 26– 27 mg dziennie, a w przypadku niedokrwistości – 30 mg (lub 60–120 mg dziennie na zlecenie lekarza) |
| Jod | Rozwój umysłowy i psychomotoryczny dziecka; funkcje tarczycy (zapobiega niedorozwojowi umysłowemu dziecka oraz zmniejsza ryzyko poronień i niedoczynności tarczycy u noworodka) | Zalecana suplementacja dawką 200 μg dziennie (z uwagi na niskie stężenie jodu w wodzie i w żywności w Polsce) |
| Magnez | Układ nerwowy i mięśniowy: pobudliwość mięśni i przewodnictwo nerwowe (zapobieganie bolesnym kurczom mięśni i obniżenie progu drgawkowego) | Brak ustalonej zalecanej dawki suplementacji, jednakże w przypadku wskazań lekarskich zaleca się od 200 do 1000 mg na dobę |
Jednak sama wiedza z zakresu prawidłowego doboru składników odżywczych dla przyszłych i młodych mam nie jest wystarczająca. Istotne znaczenie ma również znajomość czynników determinujących dobór witamin i mikroelementów, takich jak choćby warunki klimatyczne.
Zapotrzebowanie a dawkowanie
W przeciętnej polskiej diecie odnotowuje się niedobory szczególnie w zakresie nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) z rodziny omega-3, zwłaszcza tych najcenniejszych:
- dokozaheksaenowego (DHA),
- eikozapentaenowego (EPA).
Ich najważniejszym naturalnym źródłem są przede wszystkim oleje roślinne oraz tłuste ryby morskie (jak łosoś). Warto jednak pamiętać, że nie każda ryba może znaleźć się w jadłospisie kobiety w ciąży i w okresie laktacji. Instytut Żywności i Żywienia podkreśla, że rodzime ryby bałtyckie mogą stanowić zagrożenia dla płodu. Spowodowane jest to zanieczyszczeniami metalami ciężkimi, w tym rtęcią bądź dioksynami.
W ostatnim czasie na znaczeniu zyskała Witamina D3. Zgodnie z najnowszymi badaniami jej zalecana dawka dla kobiet w ciąży jest aż dwukrotnie wyższa od dotychczas obowiązującej. Niestety, w polskich warunkach klimatycznych często występują jej niedobory. Wynika to z tego, że podstawowym źródłem witaminy D jest synteza przez skórę, zachodząca w wyniku ekspozycji na promienie słoneczne – w Polsce odpowiednie warunki ku temu panują wyłącznie w okresie od marca do września. Aby jednak doszło do jej wytworzenia w organizmie, konieczne jest przebywanie na słońcu co najmniej przez pół godziny bez używania kremów z filtrami UV. Efekt syntezy przezskórnej dodatkowo ogranicza zanieczyszczenie powietrza, ponadto ulega ona zmniejszeniu w związku z procesem starzenia skóry.
Prawidłowa suplementacja
W sytuacjach niedoboru potrzebnych dla organizmu składników odżywczych lub ryzyka jego wystąpienia dodatkowym źródłem witamin i mikroelementów (zwłaszcza dla kobiet w ciąży i karmiących piersią) są suplementy. Pozwalają one uzupełnić ewentualne braki, ale pod warunkiem, że zostały skomponowane zgodnie z najnowszymi zaleceniami specjalistów z dziedziny medycyny. Warto więc zapoznać się z preparatami zawierającymi komplet odpowiednio zbilansowanych składników odżywczych. Wymagania te spełnia preparat Doppelherz aktiv Mama PREMIUM, w pełni zgodny z najnowszą rekomendacją Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego (PTG 2014).
Tego typu preparat pozwoli kompleksowo zadbać o zdrowie. Właściwa suplementacja takich składników, jak: kwas tłuszczowy DHA, kwas foliowy, magnez, jod oraz szeregu witamin i minerałów zwiększa odporność na stres, chroniąc przed obniżeniem nastroju i gorszym samopoczuciem.
Istotną kwestię stanowią również składniki pomagające zapobiegać częstym i nawracającym w okresie ciąży infekcjom, jak choćby zakażenie dróg moczowych. Alternatywą dla antybiotyków i chemioterapeutyków są w tym przypadku produkty powstałe na bazie bezpiecznych substancji roślinnych. Dla wzmocnienia układu moczowego i jego ochrony przed działaniem drobnoustrojów zaleca się stosowanie suplementów zawierających żurawinę amerykańską oraz mniszek lekarski.
Witaminy i minerały pod kontrolą
Jakkolwiek suplementacja w okresie prenatalnym i podczas laktacji pozwala dostarczyć do organizmu potrzebne składniki odżywcze, bardzo ważne jest, aby ta forma uzupełniania diety była dostosowana indywidualnie. Powinna więc odbywać się pod kontrolą lekarza lub dietetyka, przy uwzględnieniu stanu zdrowia kobiety i jej nawyków żywieniowych.
Wybierając suplementy, warto więc skonsultować się z lekarzem. Tylko odpowiednie witaminy i minerały dostarczone w prawidłowych ilościach zapewnią organizmowi matki wszystkiego, czego potrzebuje. Bez względu na to, jakie źródła witamin i mikroelementów zostaną wybrane, ważne, by nie dopuścić do powstania niedoborów, które mogłyby zagrozić zdrowiu matki lub dziecka.
