Z doświadczenia Fundacji ITAKA wynika, że ludzie giną bez względu na status społeczny, wiek, czy płeć. Przyczyny są bardzo indywidualne i nigdy ich właściwie nie znamy, dopóki osoba nie zostanie odnaleziona. W przypadku osób dorosłych przyczyną zaginięć mogą być różnego rodzaju choroby, w tym depresja. Zdarzają się wypadki, urazy powodujące zaniki pamięci. Znikają również ludzie zdrowi. Wielu z nich świadomie zrywa kontakty z bliskimi. Niektórzy spośród zaginionych to ofiary przestępstw (np. uprowadzenia, morderstwa). Zdarzają się także dobrowolne, świadome odejścia z domu .
W przypadku zaginięcia osoby należy jak najszybciej zagłosić ten fakt na policję. Należy pamiętać, że policja musi przyjąć nasze zgłoszenie natychmiast, nie trzeba czekać 24h od zaginięcia. Wystarczy, że rodzina nie wie, co się dzieje z osobą, nie ma z nią kontaktu. Trzeba pamiętać, że im szybciej rozpoczną się poszukiwania, tym większa szansa na odnalezienie. Najważniejszym kryterium, które decyduje o skali i sposobie działań poszukiwawczych jest podejrzenie zagrożenia życia osoby zaginionych. Po zgłoszeniu zaginięcia na policję najlepiej zgłosić je do Fundacji Itaka. Fundacja prowadzi bezpłatne poszukiwania w stałej współpracy z policją. Zaginięcie można zgłosić poprzez stronę internetową lub telefonicznie. Procedura zgłaszania zaginięcia do ITAKI znajduje się na stronie www.zaginieni.pl.
Po zauważeniu nieobecności bliskiej osoby rodziny mogą część czynności poszukiwawczych zrobić samodzielnie. Polecamy bliskim zaginionego, aby zadzwonili do okolicznych szpitali, także psychiatrycznych. Trzeba wówczas sprawdzić, czy nie została przyjęta w ostatnim czasie osoba o danym imieniu i nazwisku lub osoba bez ustalonej tożsamości. Rodziny mogą także skontaktować się z infolinią o wypadkach komunikacyjnych, które działają w większych miastach. Najważniejsze jest jednak dokładne przeszukanie domu zaginionego (także piwnic, strychu), miejsca zaginięcia i najbliższych okolic.
Co zrobić kiedy zobaczymy osobę zaginioną?
Poinformowanie osoby zaginionej, którą spotykamy, że poszukuje jej policja i Itaka we współpracy z rodziną ma służyć tej osobie– może to być bowiem ktoś chory, kto nie wie jak trafić do domu lub ktoś kto nie wie, że rodzina go szuka. W tym drugim przypadku wystarczy powiedzieć dosłownie kilka słów- że widzieliśmy plakat z wizerunkiem tej osoby jako zaginionej i że wygląda na to, że ktoś jej bliski się o nią martwi i szuka kontaktu.
To jednak czy zdecydujemy się odezwać do zaginionego czy zaginionej zależy od naszej do tego gotowości. Nie ma tu prostych zaleceń i zaczepianie takiej osoby nie jest obligatoryjne. Nie każdy ma na to ochotę, by angażować się w rozmowę i osoba postronna nie musi tego robić jeśli nie czuje się na siłach. Zawsze natomiast warto, powiadomić Itakę lub policję, że widzieliśmy osobę uznaną za zaginioną.
Jedynym wyjątkiem, gdy jesteśmy zobligowani do reakcji natychmiastowej, jest sytuacja, w której osoba zaginiona jest w niebezpieczeństwie, widzimy, że coś lub ktoś jej zagraża, wygląda na zagubioną, lub sprawia wrażenie chorej, bez kontaktu z rzeczywistością, jest to dziecko, nastolatek itp. Wówczas powinniśmy od razu dzwonić do służb, które mogą interweniować natychmiast i jej pomóc (czyli straży miejskiej, policji czy na pogotowie), a w międzyczasie- o ile jest to celowe i nie niesie zagrożenia również dla nas- sami spróbować w miarę możliwości zaopiekować się tą osobą- zapytać jak się czuje, czy czegoś potrzebuje, zapewnić o naszej gotowości do pomocy.
Warto też pamiętać, że przekazując informację policji czy Itace, powinniśmy podać jak najwięcej szczegółów dotyczących osoby, którą widzieliśmy oraz miejsca, czasu i okoliczności spotkania.
Liczyć może się każda informacja- czy osoba zaginiona była z kimś czy sama? jak się zachowywała? w jakim podążała kierunku. Czy miała coś przy sobie? Czy i co mówiła? itd..
Im więcej szczegółów, tym większa szansa, że informacja będzie pomocna w poszukiwaniach.
Porwanie rodzicielskie
W przypadku porwania rodzicielskiego, tj. w sytuacji, w której drugi rodzic zabiera dziecko w nieznane miejsce bez wiedzy lub zgody drugiego rodzica, należy niezwłocznie zgłosić zaginięcie dziecka na Policji. Wówczas Policjant przyjmujący zgłoszenie najprawdopodobniej zakwalifikuje zgłoszone zaginięcie jako porwanie rodzicielskie, a na dowód przyjęcia zgłoszenia obowiązkowo wyda odpowiednie zaświadczenie. Z takim zaświadczeniem można zwrócić się do Fundacji ITAKA o pomoc w poszukiwaniu dziecka. Fundacja ITAKA udziela porad poszukiwawczych, prawnych oraz psychologicznych.
Jeżeli sytuacja między rodzicami dziecka nie została jeszcze sądownie uregulowana, należy złożyć odpowiedni wniosek do sądu rodzinnego. Wniosek może przykładowo obejmować ustalenie miejsca pobytu dziecka przy jednym z rodziców, ustanowienie kontaktów, ograniczenie praw rodzicielskich lub w wyjątkowych przypadkach całkowite ich pozbawianie drugiego rodzica. Kiedy sąd zadecyduje o powyższych kwestiach, a drugi rodzic nie dostosuje się do jego orzeczeń, wówczas ponownie trzeba wystąpić do sądu – tym razem z wnioskiem o nakaz wydania dziecka lub o egzekucję ustalonych kontaktów.
Ponadto należy próbować nawiązać kontakt z rodzicem, który zabrał dziecko. Można próbować osobiście, można też próbować za pośrednictwem Fundacji ITAKA, i uświadomić mu konsekwencje samowolnego podejmowania decyzji i nierespektowania praw drugiego rodzica. Wszelkie działania, które naruszają postanowienia sądowe lub prawa drugiego rodzica przemawiają na niekorzyść rodzica porywającego dziecko i niewątpliwie zostaną wzięte pod uwagę przez sąd przy wydawaniu orzeczenia.
W przypadkach gdy dziecko zostało wywiezione poza granice Polski, oprócz powyżej opisanych czynności istnieje możliwość wszczęcia postępowania na podstawie Konwencji haskiej dotyczącej cywilnych aspektów dotyczących uprowadzenia dziecka za granicę, pod warunkiem, że kraj ten jest sygnatariuszem konwencji. Głównym jej celem jest możliwie najszybsze przywrócenie dziecka do kraju, w którym miało swoje ostatnie miejsce pobytu, tak, by właściwy sąd rodzinny mógł rozpatrzeć sprawę.
Natomiast w przypadku kiedy mamy uzasadnione podejrzenie, że dziecko w naszym otoczeniu może być ofiarą porwania rodzicielskiego, należy przeszukać strony Policji oraz stronę Fundacji ITAKA pod kątem osób zaginionych oraz skontaktować z się z policją i poinformować o naszych spostrzeżeniach.
