Depresja zazwyczaj kojarzy się z obniżeniem nastroju, przygnębieniem i brakiem energii do życia i działania. Wszystkie wymienione objawy są też kryteriami jej rozpoznania. Jednak może się zdarzyć, że depresja przebiega bez typowego dla niej smutku, myśli samobójczych, a manifestuje się zupełnie innymi objawami.
Mówimy o depresji maskowanej, inaczej nazywanej też subdepresją, depresją poronną, lub atypową. Takiej jednostki chorobowej nie ma w powszechnie używanych klasyfikacjach chorób, ale nie znaczy to, że nie istnieje problem zaburzeń depresyjnych, które manifestują się nietypowymi objawami.
Najczęstszą maską depresji są silne zaburzenia snu, a dokładniej bezsenność polegająca na skróceniu snu w czasie nocy i przedwczesnym budzeniu się. Znacznie rzadziej zdarza się nadmierna senność w przebiegu depresji. Taki typ zaburzeń snu jest także charakterystyczny dla depresji klasycznej, natomiast nadmierna senność może być elementem depresji sezonowej.
Depresja maskowana często przebiega z dużym nasileniem lęku. Występuje on stale, lub napadowo. Jego nasilenie może się zmieniać w ciągu dnia. Jeśli osoba mówi o swoich obawach i zachowuje się jak przestraszona, wówczas psychiatrzy najczęściej diagnozują zaburzenia lękowe.
Innym „ściśle psychiatrycznym” objawem depresji maskowanej mogą być natręctwa, czyli narzucające się uporczywe myśli na niechciany temat. Może im także towarzyszyć poczucie przymusu wykonywania pewnych czynności np. czucia przymusu do ciągłego mycia rąk, czy powtarzania różnych czynności. W takim przypadku także trudno o właściwą diagnozę i wstępne rozpoznanie może być fałszywe. Jeśli jednak natręctwa nie wynikają z cech osobowości pacjenta i okresowo całkowicie ustają, może to nasuwać podejrzenie, że u ich podłoża leży depresja maskowana. Inne objawy psychiatryczne, które mogą się pojawiać w przebiegu depresji poronnej, to anoreksja oraz lęk przed otwartymi przestrzeniami.
Jeśli lęk przejawia się głównie za pośrednictwem układu wegetatywnego, to efektem tego mogą być dolegliwości fizyczne. Osoby z depresją poronną mogą mieć objawy przypominające zawał serca, kolki żółciowe, bóle brzucha, tak zwany zespół niespokojnych nóg, czyli przymus poruszania nogami, a nawet świąd skóry. Często w przebiegu tej postaci depresji pojawiają się także dolegliwości bólowe związane ze wzmożonym napięciem mięśni. Szczególnie charakterystyczne są bóle głowy. Natomiast wyjątkowo dotkliwie mogą być bóle z zakresu poszczególnych nerwów, szczególnie trójdzielnego czy kulszowego.
Depresja maskowana może wpływać także na życie popędowe. Opisywano przypadki nadużywania alkoholu i leków w przebiegu tego schorzenia. Część przypadków okresowego upijania się, używania leków przeciwlękowych, nasennych i przeciwbólowych stanowi próbę poradzenia sobie z odczuwanym obniżeniem nastroju oraz uporania się z dolegliwościami ze strony ciała.
Postawienie właściwej diagnozy nie jest w takim przypadku łatwe. Choć chorzy z depresją maskowaną powinni być prowadzeni przez psychiatrę, rzadko jest to specjalista do którego udają się w pierwszej kolejności. Z racji nasilonych dolegliwości fizycznych i trudności ze snem, chorzy najpierw udają się do lekarza pierwszego kontaktu lub internisty.
Taki specjalista stara się łagodzić zgłaszane objawy, ale najczęściej bezskutecznie. Dopiero pielgrzymki od lekarza do lekarza bez uzyskania wyleczenia mogą nasuwać podejrzenie psychicznego podłoża zgłaszanych dolegliwości. Do ostatecznego postawienia rozpoznania niezbędne jest także wykluczenie schorzeń internistycznych, które mogą powodować takie objawy (choroby serca, układu pokarmowego, guz mózgu).
Postawienie rozpoznania może także ułatwiać fakt, że depresja maskowana okresowo nawraca, a osoby na nią cierpiące często mają krewnych, którzy cierpieli na depresję lub depresję maskowaną. Ostatecznie diagnozowanie ułatwia fakt, że objawy ustępują po zastosowaniu leków przeciwdepresyjnych. Podawanie leków z tej grupy jest właściwym sposobem leczenia.
Na ta postać depresji cierpi wiele osób z naszego otoczenia, jednak bez konsultacji psychiatrycznej, właściwego zdiagnozowania i leczenia objawy nasilają się. Warto więc widząc u siebie czy osób z najbliższego otoczenia wymienione symptomy udać się do właściwego specjalisty, bez obaw że nas oceni, tylko z nadzieją że skutecznie zdiagnozuje i wyleczy.
