Jest pewna droga, którą świadomie obierają dorośli, pewni siebie ludzie o ugruntowanej społecznie pozycji. Mają na koncie wiele sukcesów, zarabiają mnóstwo pieniędzy i przy tym mają poczucie, że gdzieś po drodze zagubili to, co jest najważniejsze. Sami nie wiedzą, co to było, ale są pewni, że buddyzm im to przywraca.
Twórcą fundamentów buddyzmu jest istota, która dzięki praktyce moralności, skupienia i rozwojowi mądrości ujrzała prawdziwą naturę zjawisk (ich nietrwałość, dyskomfort związany ze zmianą i brak niezmiennego „ja”), czyli doświadczyła Przebudzenia lub Oświecenia, dzięki czemu osiągnęła nirwanę – najważniejszy stan pozbycia się wszelkich pragnień i dała sobie możliwość uwolnienia się od cyklu życia i śmierci – reinkarnacji, czyli samsary.
Osobę, która doświadczyła tego stanu nazywa się buddą – z tego rozumowania wynika, że buddów było wielu oraz że jeszcze wiele istot doświadczy oświecenia. Samo słowo „Budda” pisane wielką litera oznacza Sidhatthę Gotamę – twórcę buddyzmu, natomiast „budda” pisane małą literą oznacza jakiegokolwiek innego Przebudzonego.
Fundamentalne założenia buddyzmu są zamknięte w Czterech Szlachetnych Prawdach i umiejętnym stosowaniu wszystkich z 37 czynników wyzwolenia (definiowanych przez Bodhi, określenie wprowadzone przez Buddę do nazwania jego wewnętrznego przebudzenia), czyli w praktykowaniu Szlachetnej Ośmiostopniowej Ścieżki, Czterech Podstaw Uważności, Czterech Rodzajów Właściwego Wysiłku, Czterech Podstawach Sukcesu, Pięciu Duchowych Zdolności, Pięciu Duchowych Mocy i Siedmiu Czynników Przebudzenia.
Cztery Szlachetne Prawdy mówią o:
- Cierpieniu (wszystko jest cierpieniem),
- Przyczynie Cierpienia (którego nie ma bez pragnień),
- Ustaniu Cierpienia (możliwe tylko, kiedy całkowicie zaniecha się pogoni za dobrami doczesnymi)
- Ścieżce Prowadzącej do Ustania Cierpienia (którą jest zrozumienie Czterech Prawd dzięki podążaniu Szlachetną Ośmiostopniową Ścieżką, najważniejszą z czynników wyzwolenia).
Aby móc kierować się Ścieżką, należy spełniać warunki opisane przez Buddę. Są nimi:
- Właściwy Pogląd (to dokładne poznanie Czterech Szlachetnych Prawd),
- Właściwe Postanowienie (czyli wyrzeczenie się złej woli i odstąpienie od wyrządzania wszelkiej krzywdy),
- Właściwe Słowo (powstrzymanie się od kłamstwa, od mowy powodującej nieporozumienia między ludźmi i od mowy obelżywej),
- Właściwy Czyn (czyli powstrzymanie się od zabijania, od kradzieży i od nieskromności),
- Właściwe Zarobkowanie (powstrzymywanie się od zarobkowania przynoszącego szkodę innym istotom, takiego jak: handel bronią, żywymi istotami, odurzającymi napojami, trucizną oraz stronienie od rybołówstwa, rzeźnictwa, wojskowości, fałszu, zdrady, przepowiadania przyszłości, oszustwa i wykorzystywania),
- Właściwy Wysiłek (czyli generowanie w sobie intencji, które nie pozwalają na powstawanie złych mentalnych właściwości, w zamian dając tylko dobre),
- Właściwa Uważność (zachowanie prawd Buddy we wszystkich przedsięwzięciach)
- Właściwa Medytacja (czyli dążenie do osiągania stanów, w których znika ego).
Pozostałe czynniki wyzwolenia, czyli Cztery podstawy uważności, Cztery rodzaje właściwego wysiłku, Cztery podstawy sukcesu, Pięć duchowych zdolności, Pięć duchowych mocy i Siedem czynników Przebudzenia nazywane są Skrzydłami ku oświeceniu. Należy ich przestrzegać, by któregoś dnia odczuć Przebudzenie. Dzięki tej chwili wszelka żądza, gniew, ułuda, ignorancja, pragnienie i fałszywa wiara w samego siebie znikają.
Wraz z osiągnięciem stanu Bodhi, Budda osiągnął trzy rodzaje wiedzy: wiedzę dotyczącą swoich poprzednich żywotów, wiedzę dotyczącą prawa karmy i wiedzę dotyczącą Czterech Szlachetnych Prawd. Wiedza ta staje się dostępna również dla pozostałych, którym dane było dostąpić Oświecenia.
Samara, czyli wieczne cierpienie reinkarnacji, to wędrówka po śmierci, w zależności od nagromadzonej karmy, na inny poziom egzystencji. Jedynym sposobem na zakończenie cierpienia jest wyzwolenie się z tego cyklu poprzez osiągnięcie nirwany, czyli ustaniu wszelkiego pragnienia.
Według buddyzmu ponowne narodziny mogą nastąpić w jednej z sześciu krain ponownych narodzin. Są to: kraina bogów, tytanów, ludzi, zwierząt, głodnych duchów i piekła. Pierwsze trzy krainy są krainami szczęśliwych narodzin, podczas gdy trzy ostatnie – nieszczęśliwych. Krainy te są tradycyjnie przedstawiane na kole życia. Szczęśliwe krainy znajdują się w górnej połowie, a nieszczęśliwe – w dolnej. Doktryna sześciu światów jest albo interpretowana dosłownie, albo jako przenośne określenia stanów ludzkiego umysłu.
Buddyzm, wbrew pozorom, religią nie jest. Religioznawcy zdefiniowali religię jako zjawisko, które może być rozpatrywane w siedmiu wymiarach: doktrynalno-filozoficznym, narracyjno-mitycznym, etyczno-prawnym, obrzędowo-rytualnym, doświadczeniowo- emocjonalnym, społeczno- instytucjonalnym i materialnym. I mimo, iż buddyzm spełnia wszystkie te warunki, Budda twierdził, że jego nauki nie są religijnymi dogmatami, ale życiowymi radami, rzeczowym zbiorem moralnych drogowskazów i naukami o tym, jak uniknąć cierpienia i pomóc sobie samemu.
Źródła:
D. Keowyn: Buddyzm. Bardzo krótkie wprowadzenie, Warszawa 1997
www.Buddyzm.pl
