Zaburzenia emocjonalne pojawiają się najczęściej u dzieci w wieku przedszkolnym. Ich struktura emocjonalna jest bardzo krucha, dopiero się kształtuje, dlatego też ogromny wpływ ma atmosfera w domu, stosunki z bliskimi i ogólne doświadczenia społeczne. Należy jednak rozróżnić zaburzenia emocjonalne od lęków czy wybuchów gniewu, które występują u każdego normalnie rozwijającego się dziecka.
Przyczyny zaburzeń emocjonalnych u dzieci
Zaburzenia emocjonalne u dzieci można podzielić na:
zaburzenia eksternalizujące – obejmują emocje takie jak: agresja, gniew
zaburzenia internalizujące – obejmują takie emocje jak: smutek, przygnębienie, lęk, wycofanie się z kontaktów z innymi.
Aby móc poprawnie zdiagnozować występowanie zaburzeń należy wziąć pod uwagę jak długo utrzymują się objawy, jak często występują i jakie są silne. Zaburzenia emocjonalne rozpoznaje się wyłącznie wtedy, gdy występuje wiele objawów, które utrzymują się przez dłuższy czas i są intensywne.
Powody występowania zaburzeń u dzieci:
Środowisko domowe. Może być to rodzina wielodzietna, rozbita, zła sytuacja materialna, ciągła krytyka dziecka, stosowanie kar cielesnych, wadliwe metody wychowawcze.
Środowisko pozarodzinne, czyli przedszkole, szkoła. Złe stosunki na płaszczyźnie nauczyciel – dziecko, nadmierne wymagania, odrzucenie przez rówieśników.
Sytuacje traumatyczne, takie jak śmierć kogoś bliskiego, rozwód rodziców, ciężka choroba.
Rodzaje zaburzeń emocjonalnych
Reakcje nerwicowe
Lęki. Dzieci się boją i jest to naturalne. Mają obawy przed ciemnością czy przed zgubieniem się. Wśród dzieci z zaburzeniami często występują lęki nocne. Maluchy budzą się w nocy krzycząc z przerażenia, ciężko jest je uspokoić, a rano tego nie pamiętają. Dzieci, które przeżywają lęki nocne są mniej odporne na stres, nadwrażliwe, skłonne do płaczu. Często leki wywołane są straszeniem przez dorosłych lub oglądanie przez dziecko programów telewizyjnych. Takie dzieci są niepewne siebie, wolą stać z boku grupy, mają niskie poczucie własnej wartości. Aby pomóc takiemu dziecku należy unikać sytuacji konfliktowych w domu, nie karać cieleśnie ani nie pozostawiać dziecka w odosobnieniu, nie straszyć. Stworzyć mu przyjazną atmosferę, tak by poczuło się bezpieczne, ograniczanie nadmiaru wrażeń poprzez oglądanie mniejszej ilości bajek.
Tiki nerwowe. Najczęściej spotykane tiki nerwowe to mruganie oczami, skrzywienia twarzy, podrzucanie ramion. Tiki zaczynają występować pomiędzy 5 a 12 rokiem życia. Zwykle zaczynają się pojawiać wskutek silnych przeżyć emocjonalnych wywołanych sytuacjami konfliktowymi. Dziecko, u którego występuje tik nerwowy należy objąć szczególną opieką, wyeliminować czynnik stresujący, a ponadto skierować je na indywidualną terapię zajęciowa.
Moczenie się. Czyli mimowolne oddawanie moczy, zwykle podczas snu, rzadziej w dzień. Częściej występuje u chłopców, może być wynikiem nadpobudliwości emocjonalnej, nieprawidłowych metod wychowawczych, złych kontaktów rodziców z dziećmi.
Jąkanie się. To objaw postępującego nerwicowania się dzieci, wywołane jest nieprawidłowymi warunkami środowiska domowego. Należy pracować nad umocnieniem się wiary dziecka w siebie, ćwiczyć pod opieką logopedy, praca nad poprawieniem stosunków panujących w domu.
Zaburzenia łaknienia. Występują najczęściej, gdy rodzice przykładają zbyt wielką wagę do procesu żywienia dziecka, zmuszając go do jedzenia. Zaburzenie łaknienia może wystąpić również wskutek reakcji na trudną sytuację domową czy traumatyczne przeżycia. Nie należy zmuszać dziecka do jedzenie i znaleźć przyczynę oraz wyeliminować problemy.
Zahamowania psychoruchowe
Dzieci z zahamowaniami psychoruchowymi są mało aktywne, lękliwe. Mają trudności w kontaktach z otoczeniem. Takie zahamowania powstały wskutek ośmieszania, poniżania, ciągłej krytyki. Takie dzieci zazwyczaj nie sprawiają problemów wychowawczych, są spokojne, powściągliwe, płaczliwe, z niskim poczuciem własnej wartości.
Nadpobudliwość psychoruchowa
Dzieci nadpobudliwe szybko się dekoncentrują, nudzą wykonywanymi czynnościami, szybko się męczą. Należy wykazywać dużo cierpliwości, konsekwencji wychowawczej i ustalić stały rytm dnia.
Agresja
Częściej występuje u chłopców niż u dziewczynek. Wyraża się poprzez krzyk, bicie. Często jest wynikiem naśladowania osób dorosłych. Należy konsekwencją powodować zaniechanie odruchów agresywnych.
Dzieci z podejrzeniem zaburzeń emocjonalnych należy objąć szczególną troską, nierzadko pozostawać pod opieką poradni psychologiczno pedagogicznej. Zaniedbania z okresu dziecięcego przełożą się na okres dojrzewania i dorosłości, powodując niedojrzałość emocjonalną i brak możliwości stworzenia stabilnej rodziny w przyszłości.
Źródła:
www.psychologia.edu.pl
www.parenting.pl
www.edukacja.edux.pl
