Miłośniczki tajemnic i zagadek, dawnych religii i obrzędów do niedawna za główny cel swych wędrówek śladami zagadek ludzkości kierowały do słynnego Stonehenge. Dziś moda na turystykę krajową sprawia, że coraz chętniej odwiedzane są te miejsca kultu, które znaleźć można na ziemiach polskich. Być może nie są one aż tak imponujące jak brytyjskie Stonehenge, z pewnością jednak posiadają swe głęboko ukryte sekrety.
Najsłynniejsze miejsce związane z pradawnymi kultami i tajemniczymi kręgami kamiennymi znajduje się na obszarze Borów Tucholskich. Tu, w pobliżu wsi Odry znaleziono 27 kurhanów oraz 10 tajemniczych kamiennych kręgów. To niesamowite miejsce jest jednym z niewielu na polskich ziemiach stanowiskiem archeologicznym, na którym odkryto pamiątki związane z pobytem Gotów w naszym kraju. Wiadomo, że ziemie polskie były jednym z wielu punktów na trasie Gotów prowadzącej ze Skandynawii nad Morze Czarne. Wiadomo, że na obszarze Borów Tucholskich Goci zatrzymali się na dłużej. Dlaczego? Na to pytanie wielu historyków nadal szuka odpowiedzi.
Wiemy o ich bytności na ziemiach polskich niewiele, zaś kamienne kręgi w Odrach z pewnością wnoszą wiele nowych informacji do dotychczasowego poziomu wiedzy. Wiadomo, że było to miejsce pochówku, jednak nie brak i innych hipotez związanych z tym niezwykłym cmentarzyskiem gockim. Już w początkach XX wieku niemieccy badacze, zaintrygowani tutejszymi megalitami, wysuwali przypuszczenia związane z innymi funkcjami kamiennych kręgów. Niektórzy, jak Paul Stephan głosili tezę, iż kręgi te były nie tylko miejscem spoczynku, ale również obserwatorium astronomicznym. Nowsza i bardziej prawdopodobna teoria związana z tym miejscem głosi, iż mogło to być miejsce spotkań starszyzny rodowej. Czy tak było naprawdę? Warto pozostawić trochę miejsca na snucie dalszych fantazji, gdyż to właśnie tajemniczość stała się dla wsi Odry najlepszą reklamą.
Kamienne kręgi we wsi Odry nie są jedynym obiektem tego typu na ziemiach polskich. Podobne cmentarzysko uczyniło sławną jedną ze wsi leżących na terenie Pojezierza Kaszubskiego. Wieś Węsiory może również aspirować do miana polskiego Stonehenge, zaś cztery tajemnicze kręgi kamienne oraz liczne kurhany przyciągają tu poszukiwaczy tajemnic z całego kraju. Podczas prac odkryto tu groby skrzynkowe i jamowe, zaś w niektórych – dodatkowe skarby w postaci cennego wyposażenia. O bogactwie spoczywających na tej tajemniczej nekropolii osób najlepiej świadczą znalezione tu wyroby (m.in. ciekawy zbiór biżuterii).
W Węsiorach znajdziesz wszystko – kamienne kręgi, kurhany wszelkiej maści, groby pełne przedmiotów codziennego użytku. Część z nich możesz zobaczyć na terenie muzeum Archeologicznego w Gdańsku. Z pewnością najciekawszymi obiektami w Węsiorach są kamienne kręgi, występujące w centralnej i zachodniej Europie (od Norwegii, przez Niemcy aż po Polskę).
Cmentarzyska te są ciekawymi miejscami, jednak ślady dawnego kultu i pogańskich obrzędów można znaleźć i na terenie Dolnego Śląska. To właśnie tutaj wznosi się góra określana mianem „Śląskiego Olimpu”. Jest to Ślęża – święta góra dla członków żyjącego tu niegdyś plemienia Ślężan.
Ślady pogańskiego kultu w tym niezwykłym miejscu można zobaczyć do dziś. Wiele miejsc, zdaniem archeologów, może się tu wiązać jeszcze z ludnością kultury łużyckiej i ich kultem słońca. Z tego czasu mogą pochodzić tajemnicze, kamienne wały, które w dawnym „świętym lesie” prezentują się niezwykle tajemniczo. Nieco nowszymi przedmiotami kultu, które być może związane są z kulturą celtycką, są kamienne figury przedstawiające zwierzęta. Jest tu i niedźwiedź, i dzik, znalazło się też miejsce dla panny z rybą. Kto myśli, że Ślęża jest jedyną w tym rejonie atrakcją dla tropicieli tajemnic, jest w poważnym błędzie. Co jeszcze zasługuje tu na uwagę?
U stóp Ślęży leży miejscowość Sobótka, również związana z dawnymi obyczajami religijnymi. Już sama jej nazwa wywołuje skojarzenia z prastarym świętem przesilenia letniego. Tu, w Sobótce, koniecznie zwiedzić trzeba Muzeum Ślężańskie, w którym dowiedzieć się można wielu ciekawych rzeczy na temat dawnych pogańskich obrzędów i ich związków z górą Ślężą.
